Chiến lược kiểm soát ruồi cho người nuôi gia súc và ngựa

Chiến lược kiểm soát ruồi cho người nuôi gia súc và ngựa

Ruồi là một trong những loài gây hại khó kiểm soát nhất. Một số loài ruồi, bao gồm ruồi sừng và ruồi trại là loài đốt hút máu. Những con ruồi đốt hút máu này có thể gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng hàng năm. Ruồi không đốt cũng là vấn đề vì chúng mang mầm bệnh và có thể gây khó chịu cho cả vật nuôi và con người.

Một số loài ruồi phổ biến mà người nuôi gia súc, ngựa nên biết: ruồi nhà (Hình 1), ruồi trại (Hình 2), ruồi mặt (Hình 3) và ruồi sừng (Hình 4). Ruồi sừng và ruồi mặt gây ra vấn đề trên đồng cỏ, ruồi nhà và ruồi trại cũng là vấn đề bên trong và xung quanh chuồng trại chăn nuôi trâu bò và ngựa.

Ruồi sừng

Ruồi sừng trưởng thành có kích thước bằng một nửa ruồi nhà. Chúng có màu xám đen, có hai cánh trong suốt gập phẳng trên lưng, thường ở vị trí hình tam giác. Vòng đời của ruồi sừng hoàn thành sau 8 đến 45 ngày, tùy thuộc vào nhiệt độ và độ ẩm. Ruồi sừng chiếm phần lớn các vấn đề về ruồi mà các trang trại chăn nuôi gia súc gặp phải. Những con ruồi này có thể được phân biệt bằng thói quen tụ tập và nghỉ ngơi, đầu cúi xuống, trên lưng và vai của vật chủ. 

Trong khi những loài ruồi khác dường như luôn di chuyển thì ruồi sừng có xu hướng nằm một chỗ cho đến khi bị xua đuổi. Tùy thuộc vào thời tiết, ruồi sừng sẽ đậu trên các bộ phận khác nhau trên cơ thể vật chủ (ví dụ: ở mặt dưới khi thời tiết nắng nóng hoặc mưa dữ dội) hoặc trên các mảng lông sáng hoặc sẫm màu (các mảng tối khi nhiệt độ mát mẻ; các mảng sáng khi thời tiết nóng). Ruồi sừng hiếm khi rời khỏi vật chủ, ngoại trừ việc đẻ trứng, hoặc di chuyển sang các gia súc khác trong đàn hoặc khi gia súc quay về chuồng trại. Mỗi con ruồi có thể hút máu từ 10 đến 38 lần mỗi ngày, không chỉ gây khó chịu cho vật chủ mà còn khi ruồi xuất hiện với số lượng lớn hơn, vật nuôi có thể làm mất tới một gallon máu (3.7 lít). Kết quả là thời gian chăn thả bị gián đoạn, dẫn đến tăng trọng và sản lượng hàng ngày giảm đáng kể. 

Ruồi sừng cũng có thể nhanh chóng lây lan vi khuẩn và bệnh tật từ động vật này sang động vật khác. Ruồi sừng được cho là nguyên nhân gây ra thiệt hại ước tính khoảng 700 triệu USD hàng năm cho riêng ngành thịt bò Hoa Kỳ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự khó chịu và mất máu do ruồi gây ra có thể làm giảm trọng lượng cai sữa của bê con bú từ bò mẹ bị nhiễm các bệnh do ruồi từ 12 đến 14 pound (khoảng 5-6kg). 

Ngoài ra, mức tăng trung bình hàng ngày của những con bò được chăn thả có thể giảm từ 12 đến 14%, hoặc khoảng 30 pound (khoảng 13kg), trong mùa chăn thả. Ruồi sừng cũng có thể làm giảm ham muốn tính dục của bò đực, dẫn đến giảm hiệu quả sinh sản.

Ruồi trại

Ruồi trại có màu sẫm, dài ¾ inch (khoảng 1.9cm) và có phần miệng xuyên thấu kéo dài từ bên dưới đầu. Chúng giống ruồi nhà thông thường, ngoại trừ phần miệng và dấu hiệu "bàn cờ" ở mặt dưới bụng của chúng. Vòng đời của chúng kéo dài khoảng ba tuần vào mùa hè và lâu hơn khi thời tiết mát mẻ hơn. Con cái đẻ 400 quả trứng trở lên trong suốt cuộc đời của chúng. Ruồi trại hút máu hầu hết các loài vật nuôi trong nhà nhưng là loài gây hại chính cho ngựa và gia súc. 

Chúng xâm nhập vào da động vật bằng phần miệng xuyên thấu của mình và hút máu của vật nuôi. Ruồi trại chủ yếu bu hút máu chân trước của con vật, khiến các nhóm động vật tụ tập thành vòng tròn vì tất cả chúng đều cố gắng bảo vệ chân trước khỏi ruồi.

Ruồi mặt

Gọi là ruồi mặt vì chúng thích đậu ở mặt, miệng, mũi và mắt gia súc, ruồi mặt trưởng thành có hình dáng tương tự như ruồi nhà, ngoại trừ kích thước lớn hơn và sẫm màu hơn. Ruồi mặt là loài gây hại nghiêm trọng cho cả gia súc và ngựa. Chúng là loài ruồi không cắn, ăn chất tiết của động vật, mật hoa và chất lỏng phân. Ruồi mặt cái trưởng thành thường tụ tập quanh mắt, miệng và mũi của con vật, gây ra sự khó chịu tột độ. 

Vì chúng hoạt động rất tích cực quanh mắt động vật nên ruồi mặt đóng vai trò là vật truyền bệnh về mắt và ký sinh trùng, chẳng hạn như bệnh đau mắt đỏ và giun mắt. Chúng cũng là loài hút máu cơ hội, nghĩa là chúng tập trung xung quanh các vết thương do tổn thương cơ học hoặc bị ruồi cắn để hút máu và các chất tiết ra khác. Chúng thường trú đông trong nhà và các công trình khác gần đồng cỏ nơi những con vật này được nuôi dưỡng.

ruồi nhà

Ruồi nhà giống ruồi mặt về ngoại hình và khả năng phát triển trong môi trường vật chất tương tự, mặc dù ruồi nhà cũng sẽ phát triển trong phân tươi. Vì ruồi nhà có phần miệng xốp nên chúng không thể đâm thủng da động vật. Thay vào đó, chúng ăn chất thải của động vật, thức ăn bị phân hủy và các chất hữu cơ hóa lỏng khác. Vòng đời của ruồi nhà kéo dài khoảng hai tuần. Ruồi nhà được cho là nguyên nhân truyền nhiều bệnh cho động vật và con người.

Chủ trang trại có thể làm gì để kiểm soát ruồi?

Kiểm soát ruồi gây hại trên đồng cỏ và chuồng trại đòi hỏi một phương pháp tiếp cận tổng hợp, vì không một phương pháp kiểm soát ruồi hoặc sản phẩm diệt côn trùng nào có thể kiểm soát hoàn toàn. Để ruồi có thể sinh sản, chúng cần có nơi sinh sản thích hợp, độ ẩm tối ưu và độ ấm vừa đủ. Như vậy, việc loại bỏ bất kỳ yếu tố nào trong số này cũng sẽ làm giảm khả năng tạo ra thế hệ mới của ruồi. Một chương trình kiểm soát ruồi thành công phải bao gồm:

1. Vệ sinh
2. Kiểm soát cơ học
3. Sử dụng thuốc diệt ruồi hợp lý

Vệ sinh phải được ưu tiên hàng đầu của bất kỳ kế hoạch kiểm soát ruồi nào. Phân và các môi trường sinh sản hữu cơ khác của ruồi phải thường xuyên được dọn khỏi chuồng trại và các khu vực ổn định và xử lý bằng cách rải đều trên đồng cỏ. 

Một phương pháp khác là ủ phân và chất độn chuồng. Nhiệt sinh ra từ đống phân ủ được bảo quản đúng cách sẽ tiêu diệt trứng ruồi, do đó làm giảm quần thể ruồi. Ngoài ra, hãy đảm bảo dọn sạch thức ăn bị đổ và các chất thải hữu cơ khác để tránh tạo thêm nơi sinh sản cho ruồi. 

Giảm độ ẩm ở các khu vực đồng cỏ và bãi chăn nuôi cũng có thể làm giảm khả năng phát triển của ruồi. Rào chắn và khu vực chăn thả phải được thiết kế sao cho có khả năng thoát nước tốt và loại bỏ các điểm ẩm ướt. Hệ thống tưới nước tự động trong hoặc xung quanh chuồng phải được bảo trì đúng cách để giữ độ ẩm không lan rộng.

Một trong những phương tiện điều khiển cơ học phổ biến nhất là sử dụng màn chắn. Màn chắn có tác dụng tốt trong việc đuổi ruồi ra khỏi chuồng, nhưng nhược điểm của chúng bao gồm chi phí lắp đặt bổ sung và bảo trì sau đó. Nhiều người cũng quen thuộc với dụng cụ hoặc máy diệt côn trùng và bẫy bình bằng điện; mặc dù các lựa chọn này có thể giúp loại bỏ ruồi nhưng chúng thường không mang lại khả năng kiểm soát thỏa đáng khi ruồi đang hoạt động sinh sản.

Cuối cùng, ngay cả khi áp dụng các phương pháp kiểm soát cơ học và vệ sinh tốt, ruồi vẫn có thể trở thành một vấn đề, đó là lý do tại sao thuốc diệt côn trùng lại quan trọng đối với bất kỳ chương trình kiểm soát ruồi nào. 

Dùng thuốc diệt ruồi có nhiều cách, có thể phun khu vực chuồng trại, kể cả khu có gia súc, hoặc truyền qua vật nuôi thông qua thẻ tai tẩm thuốc diệt ruồi, hoặc nhỏ thuốc diệt ruồi trên cơ thể gia súc, hoặc bổ sung thuốc diệt ấu trùng an toàn cho vật nuôi vào phụ gia thức ăn chăn nuôi. Những phương pháp này đều có ưu điểm và nhược điểm, nhưng nói chung thuốc diệt ruồi là cần thiết để hoàn thiện kế hoạch kiểm soát ruồi hoàn chỉnh.