NHIỄM TOANG DẠ CỎ TRÊN BÊ TRONG GIAI ĐOẠN UỐNG SỮA

NHIỄM TOANG DẠ CỎ TRÊN BÊ TRONG GIAI ĐOẠN UỐNG SỮA

Bạn đã bao giờ gặp những con bê có bộ lông xù xì, có biểu hiện chậm chạp, lừ đừ, ăn kém và chậm lớn chưa ? Chúng có thể bị nhiễm toan dạ cỏ do nguyên nhân “sữa bị tràn vào dạ cỏ của bê”, vì trong giai đoạn này dạ cỏ của bê chưa hoàn toàn phát triển và hoàn thiện.

* Giải thích từ ngữ trong bài viết: ăn sữa hay uống sữa: nó là hoạt động khi bê tiếp nạp thức ăn sữa vào cơ thể, 2 từ này đều có nghĩa như nhau.

Nhiễm toang dạ cỏ trên bê sữa là gì ?

-  “Nhiễm toang dạ cỏ trên bê sữa” hay còn gọi là axit dạ cỏ trên bê con trong giai đoạn uống sữa là do sữa tràn vào dạ cỏ do nguyên nhân suy giảm phản xạ rãnh lưới và dẫn đến tình trạng nhiễm axit dạ cỏ ở bê trong giai đoạn uống sữa hoàn toàn. Rãnh dạng lưới, còn gọi là rãnh thực quản, là một cấu trúc cơ bên trong dạ dày hoạt động giống như một cái ống. Nhiệm vụ của nó là dẫn sữa vào dạ múi khế, ngăn không cho sữa đi vào dạ cỏ. (Xem hình minh họa ở trên.) Khi rãnh lưới không đóng lại kín  hoặc hoàn toàn không đóng thì toàn bộ sữa sẽ tràn vào dạ cỏ và lên men trong dạ cỏ thành axit lactic.

- Sự hình thành axit này là không mong muốn và làm giảm độ pH trong dạ cỏ gây viêm niêm mạc dạ dày. Nếu quá trình viêm này xảy ra thường xuyên và lâu, niêm mạc ruột sẽ bị kích ứng và dày lên. Thành ruột dày lên làm giảm khả năng co bóp và hấp thụ chất dinh dưỡng của dạ dày, từ đó gây suy dinh dưỡng và đầy hơi. Axit lactic được tạo ra khi sữa được tiêu hóa trong dạ cỏ có thể được hấp thụ vào hệ thống tiêu hoá của bê gây ra trầm cảm, chậm chạp và suy nhược nói chung.

Rảnh thực quản hoạt động như thế nào ?

Sự đóng rãnh thực quản xảy ra khi bê được kích thích uống sữa mẹ hoặc sữa thay thế. Khi một con bê uống sữa từ bình hoặc xô, một loạt các sự kiện sẽ kích thích hệ thần kinh “giao tiếp” với các cơ của rãnh. Việc đóng rãnh không xảy ra khi bê uống nước mà chỉ sảy ra khi bê uống sữa. Phản ứng này mất dần sau vài tuần khi bê cai sữa.

Điều gì gây ra rối loạn chức năng của rãnh thực quản hoặc rãnh thực quản không hoạt động?

Có một số tình trạng có thể làm cho bê con dễ bị sữa tràn vào dạ cỏ do rãnh thực quản không đóng kín được. Bao gồm các nguyên nhân:

1. Tiêu chảy trong giai đoạn mới sinh
2. Thời gian cho ăn không đều
3. Sữa thay thế chất lượng thấp
4. Sữa mẹ hoặc sữa thay thế được cho ăn ở nhiệt độ quá lạnh
5. Uống từ thùng mở hoặc uống sữa quá nhanh và nhiều cùng 1 lúc
6. Cho ăn bằng ống cưỡng bức qua khỏi rảnh thực quản gây tình trạng sữa chảy vào dạ cỏ
7. Những căng thẳng như vận chuyển đường dài

Có 2 loại rối loạn chức năng:

- Rối loạn chức năng nguyên phát: xảy ra do các tình huống căng thẳng (vận chuyển kéo dài, nhốt tập trung số lượng lớn, thay đổi kỹ thuật cho ăn), đặc biệt là ở bê đang cho uống sữa bằng xô. Các dấu hiệu có thể không xuất hiện cho đến sau vài tuần kể từ khi đến nơi tập kết vạn chuyển.

- Rối loạn chức năng thứ phát: xảy ra do các bệnh khác gây ra đau khớp và mệt mỏi. Trong những trường hợp này, các dấu hiệu nhiễm toan dạ cỏ có thể không rõ ràng do bệnh tiềm ẩn, ví dụ như bệnh tiêu chảy hoặc bệnh hô hấp nhẹ. Thông thường nếu điều trị bệnh nguyên phát thành công thì rãnh sẽ lấy lại chức năng bình thường.

Những dấu hiệu rõ ràng cho thấy bê con đang bị nhiễm toang dạ cỏ ?

Dấu hiệu nhiễm toan dạ cỏ do sữa tràn vào dạ cỏ như:

1. Bỏ ăn
2. Khớp chân có vẻ đau đớn, đi khập khiễn, nghiến răng, đau khớp từ chân này qua chân khác, biểu hiện cong lưng
3. Mất nước do tiêu chảy
4. Đầy hơi, bụng luôn căng do khó tiêu
5. Tăng trưởng kém
6. Chậm chạp, lừ đừ
7. Rụng lông
8. Đi phân giống như đất sét

Có thể làm gì để ngăn ngừa và điều trị nhiễm toan dạ cỏ trên bê uống sữa?

- Phòng ngừa là điều quan trọng vì điều trị bê bị bệnh mãn tính là rất kém. Các yếu tố quản lý hỗ trợ phòng ngừa là: phát hiện và điều trị nhanh bê bị bệnh do bệnh thứ cấp, cho ăn sữa mẹ/sữa thay thế ở nhiệt độ phù hợp, cho ăn vào cùng một thời điểm mỗi ngày và hạn chế các tác nhân gây stress môi trường (nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió, nền chuồng, vệ sinh…).

- Việc ép uống sữa cưỡng bức hoặc cho uống sữa bằng ống dẫn lặp đi lặp lại thường xuyên mà bê không muốn uống sữa có thể gây ra tình trạng nhiễm axit dạ cỏ hoặc làm tình hình trở nên tồi tệ hơn do cung cấp chất nền cho quá trình lên men tiếp theo. Những bê nghi ngờ sữa tràn dạ cỏ nên được cho ăn sữa các bữa ăn nhỏ hơn và thường xuyên hơn cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm. Nếu cần thiết, bê bị bệnh có thể được truyền chất điện giải ấm để giúp đệm chất lỏng trong dạ cỏ.

CHÚ Ý AN TOÀN: Các sinh vật gây tiêu chảy ở bê như Salmonella và Campylobacter có thể lây truyền sang người và các động vật khác. Luôn đeo găng tay cao su và khử trùng kỹ lưỡng sau khi xử lý bê.

Bởi Auburn Moyer D.V.M., Hỗ trợ kỹ thuật ngành sữa, Hubbard Feeds