Tại sao bê con khi sinh ra lại chưa được coi là một động vật nhai lại thật thụ?
Trong suốt chín tháng mang thai, bò mẹ nuôi con thông qua nhau thai với các dưỡng chất rất đơn giản. Bò mẹ sẽ không lây truyền hệ vi khuẩn tử cung sang cho bê con. Dạ cỏ khá nhỏ và vô trùng lúc sinh và gần như không có gai dạ cỏ.
Nhờ hệ vi sinh trong âm đạo và phản xạ liếm của bò mẹ sau khi sinh, hệ vi sinh vật dạ cỏ sẽ được cấy vào bê con. Sự liếm này là cần thiết cho sự phát triển dạ cỏ trong tương lai của bê con. Dạ cỏ được nhiễm cả hệ vi sinh vật hiếu khí và kị khí và thách thức là cần phát triển hơn nữa loại vi khuẩn hiếu khí.
Trong giai đoạn đầu đời, tất cả quá trình tiêu hóa sẽ diễn ra trong dạ dày hoặc bụng. Đường rãnh thực quản là một cơ cong nằm ở cổ của bê con. Sữa có thể đi qua dạ cỏ và đi thẳng trực tiếp vào bụng. Ở đó, sữa được đông tụ bởi enzyme đặc hiệu của bê và được tiêu hóa. Đường rãnh thực quản chỉ được kích hoạt bằng sữa ấm (40°C). Nếu sữa lạnh, sữa sẽ chỉ đến dạ cỏ, và gây ra sự lên men lactic và dẫn đến tiêu chảy.
Tỷ lệ các dạ dày trong đường tiêu hóa của con bê thay đổi một cách nhanh chóng sau khi sinh (hình 1). Dạ cỏ sẽ có đầy đủ chức năng sau 4 tháng. Chức năng mục tiêu cho dạ cỏ là:
- Đạt được độ vận động
- Tăng kích thước dạ cỏ
- Phát triển khả năng hấp thu
- Thiết lập hệ vi sinh vật
Hình 1: Tỷ lệ các phần khác nhau của dạ dày bê con (Từ: A.Ferran)
Độ vận động và kích thước dạ cỏ đạt được do kích thích vật lý. Sữa không có tác dụng phát triển độ vận động và nó giải thích sự cần thiết phải cung cấp thức ăn khô ngay sau khi sinh. Thức ăn này có thể là cỏ khô hoặc thức ăn đậm đặc nhưng phải là khẩu phần thức ăn chuyên biệt cho bê.
Trên thực tế, kích thích hóa học từ viên thức ăn là quan trọng hơn so với kích thích vật lý lúc đầu. Sự kích thích vật lý từ viên thức ăn là đủ và cần thiết của thức ăn thô trước khi cai sữa vẫn còn gây nhiều tranh cãi… Quá trình lên men của thức ăn đậm đặc bởi hệ vi sinh vật giúp cung cấp axit béo dễ bay hơi (VFA): acetate, propionate và butyrate. Những VFA này rất cần thiết cho việc nuôi dưỡng hệ vi sinh vật dạ cỏ và sự phát triển của biểu mô dạ cỏ.
Tầm quan trọng của việc cho bê con ăn sớm
Sự lên men vi khuẩn của carbohydrate trong dạ cỏ là nguồn butyrate quan trọng nhất đối với động vật nhai lại. Có tới 90% butyrate dạ cỏ được hấp thu trực tiếp từ dạ cỏ và phần lớn lượng này được chuyển hóa bởi biểu mô dạ cỏ như một nguồn năng lượng quan trọng. Việc truyền butyrate cho bê làm tăng sự phát triển của tế bào biểu mô, chiều dài của gai và giảm tế bào chết rụng. Đường và tinh bột là tiền chất hiệu quả của axit butyric và axit propionic. Cho ăn một khẩu phần ăn nhiều tinh bột và đường sau khi uống sữa non là rất khuyến khích để tăng tốc độ phát triển của dạ dày bê con.
Một nghiên cứu nổi tiếng đã được thực hiện bởi Đại học PennState, bạn sẽ thấy một sự so sánh về sự phát triển của các dạ dày với các khẩu phần ăn khác nhau ở 6 tuần tuổi. Chúng ta thấy rõ rằng khẩu phần ăn với sữa + thức ăn đậm đặc cho thấy sự phát triển tốt hơn. Thức ăn tập ăn cho bê con là hoàn toàn cần thiết cho sự phát triển của dạ cỏ và phải có sẵn từ ngày thứ ba sau sinh.
Sữa
Sữa + Thức ăn đậm đặc
Sữa + Cỏ khô
Butyrate cũng được sản sinh trong ruột già. Tầm quan trọng của butyrate đối với ruột già chưa được nghiên cứu đầy đủ ở bê nhưng hiệu quả được cho là tương tự như đối với loài thú dạ dày đơn: kiểm soát mầm bệnh, phát triển nhung mao, nguồn năng lượng, kích thích miễn dịch, sự tái hấp thu nước…
Thức ăn tập ăn cho bê con phải chuyên biệt
Cũng như thức ăn tập ăn ở lợn con, thức ăn tập ăn cho bê con cũng phải được điều chỉnh theo nhu cầu và sinh lý của bê. Việc thêm chi phí cho thức ăn tập ăn của bê con so với thức ăn cho bò cơ bản là tương đối nhỏ vì lượng thức ăn là hợp lý. Tất nhiên, thức ăn này chỉ được sử dụng trước khi cai sữa (ví dụ: thức ăn 0-3 tháng).
Thức ăn tập ăn cho bê phải chứa:
- Đủ hàm lượng tinh bột + đường (hơn 28% tổng số), ưu tiên từ ngô
- Protein chất lượng cao như bã nành, thức ăn gluten hoặc hạt lanh ép đùn (18% CP min.)
- Các loại xơ lên men (vỏ đậu nành, cùi bắp, bã củ cải đường)
Các chất phụ gia có thể được sử dụng để đảm bảo giai đoạn tăng trưởng thiết yếu này:
- Butyrate có thể kích thích trực tiếp sự phát triển của dạ cỏ vì nó tăng cường sức khỏe tiêu hóa và sự phát triển của ruột già.
- Lignocellulose giúp làm giảm tiêu chảy bằng cách tái hấp thu nước nhờ vào một sự kích thích nhu động ruột và sự phát triển của hệ nhung mao.
- Probiotic có thể tăng cường sức khỏe tiêu hóa của ruột non bằng một sự cạnh tranh độc quyền và tổng hợp các peptit có khả năng diệt khuẩn.
- Nấm men sống tiêu thụ oxy trong dạ cỏ và tạo ra một môi trường hiếu khí trung bình cho sự phát triển của hệ vi sinh vật dạ cỏ.
Thức ăn đậm đặc sẽ không tốt nếu không có một sự quản lý tốt. Hãy ghi nhớ những quy tắc sau đây:
- Hệ vi sinh vật dạ cỏ cần nước để lên men! Nước sạch phải luôn được cung cấp cho bê con ngay từ ngày đầu tiên. Một bê con có thể uống nhiều nước như sữa khi thời tiết nóng.
- Rơm sạch và khô cần phải được dành riêng cho bê con
-
- Cho đến 3 tháng tuổi là ít nhất (6 tháng là tốt nhất)
- Đây là cách tốt nhất để tối đa hóa sự phát triển kích thước dạ cỏ
- Cỏ ướt (ủ chua, cỏ voi) hoặc phụ phẩm ướt sẽ làm giảm sự phát triển của dạ cỏ
- Thừa năng lượng trước khi dậy thì sẽ làm giảm sự phát triển của tuyến vú của bê khi bê trưởng thành
- Bê con phải được khuyến khích ăn thức ăn rắn và rơm bằng cách hạn chế lượng sữa mỗi ngày ở mức 6L
- Nếu bạn sử dụng sữa từ bò mẹ bị nhiễm soma cao, cần tiệt trùng sữa (15 giây, 72°C) trước khi cho bê uống. Không bao giờ cho bê uống sữa từ bò mẹ đang điều trị kháng sinh.
Bê con sẵn sàng cai sữa khi nó có thể ăn 1.5-2kg thức ăn đậm đặc/ngày. Đó là chỉ tiêu chính cần theo dõi bởi trọng lượng cơ thể gấp đôi so với trọng lượng mới đẻ.
The Rumicle chuyên đề về bò từ Nutrispices
Tháng 11, 2018 - Số 7